mở bài nghị luận xã hội học sinh giỏi
Trên cơ sở lí luận là như thế có nhiều cách mở bài và kết bài,nhưng tùy theo tình hình thực tế của từng đơn vị trường,tùy theo trình độ năng lực,đối tượng học sinh của từng lớp,từng nhóm mà người giáo viên có thể linh hoạt trong cách truyền đạt để rèn kĩ
Hướng dẫn cách làm phần nghị luận xã hội, phương pháp và mẹo làm bài, tuyển tập đề Nghị luận xã hội thanh khảo luyện thi THPT Quốc gia Xu hướng: Đề thi CHÍNH THỨC học sinh giỏi Trại hè Hùng Vương 16 (năm 2022) - Ngữ văn 10
Kết bài : - Khẳng định vấn đề là ĐÚNG. - Bài học rút ra được. I. Mở bài : - Giới thiệu vấn đề cần bàn luận. II.Thân bài : - Dẫn chứng trong đời sống. à Xét tính đúng sai của hiện tượng đó. - Chứng minh trong cuộc sống. - Bàn luận, khẳng định, mở rộng vấn đề
Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội; Thuyết trình về một vấn đề xã hội có kết hợp sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ; Ôn tập trang 62; Bài 3: Giao cảm với thiên nhiên; Tri thức ngữ văn trang 63; Hương Sơn phong cảnh; Thơ Duyên; Lời má năm xưa
HocNguVan.net - Nghị luận xã hội là một phần chiếm 3 điểm trong đề thi đại học - cao đẳng (THPT quốc gia) - phần có thể đánh giá rõ nhất năng lực và phân loại trình độ, kiến thức xã hội của học sinh. Dưới đây, page Học Ngữ văn sẽ hướng dẫn các bạn đọc các ý cần có cho đề văn: suy nghĩ của mình
hp oppo a3s tiba tiba mati total dan tidak bisa dicas. SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HÀ TĨNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT MỞ BÀI TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHO HỌC SINH THPT Lĩnh vực Dạy học Bộ môn Ngữ văn Mã số Hà Tĩnh, tháng 04/2014 MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ…...……………………………………….………………………... B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ…………………………………………….………….….. 1. Cơ sở khoa học của đề tài………………………………………....…………….. Cơ sở lí luận ……………………………………………………...….…………. 2. Thực trạng và nguyên nhân của những hạn chế khi viết phần mở bài4 1 3 3 3 5 Cơ sở thực tiễn ……………………………..……………………….………… Thực trạng viết mở bài văn nghị luận xã hội…...….……………………... Nguyên nhân dẫn đến hạn chế khi viết mở bài........……………………… 3. Rèn luyện kĩ năng từ một số cách viết mở bài........................................…..... 31. Mở bài trực tiếp…………………………………………………….…………... Mở bài gián tiếp………………………………………………….…………... Mở bài theo hướng phản đề………………….…….…………………........ 4. Kết quả dạy học thể nghiệm…..………………..………….....….……………... C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………...…………….…... 1. Kết luận…………………………………………………….………………….…... 2 Kiến nghị………………………………………………………………………..…. 5 6 8 8 12 16 19 20 20 20 MỞ ĐẦU Trong các kỳ thi Tốt nghiệp THPT và Đại học, Cao đẳng và kể cả thi chọn học sinh giỏi, câu hỏi nghị luận xã hội có một vị trí hết sức quan trọng. Câu hỏi nghị luận xã hội vừa là cơ sở để đánh giá chất lượng của đề thi, vừa là câu hỏi chiếm tỉ lệ điểm tương đối cao từ 3 đến 4 điểm trong thang điểm 10 góp phần làm nên thành công của bài thi. Trong đề thi môn Ngữ văn, câu hỏi nghị luận xã hội là phần mà thí sinh thích nhất, bởi nó không bị gò bó, luôn đem đến sự mới mẻ và cũng là phần đề thi dễ “kiếm điểm”. Tuy nhiên, hiện nay nhiều học sinh rất ngại và lười rèn luyện kỹ năng viết bài, nên khi làm bài văn nghị luận xã hội, thường lúng túng và mắc nhiều lỗi. Điều này tất yếu dẫn đến kết quả các bài làm văn điểm không đạt được như mong muốn. Để làm nên một bài văn nghị luận xã hội thành công cần phải đạt được nhiều yêu cầu. Trong đó, mở bài vừa đúng, vừa hay là yêu cầu đầu tiên và cũng có ý nghĩa nhất. Bởi vì, mở bài không chỉ có một vị trí quan trọng trong cả bài viết mà còn là phần khó khăn nhất của học sinh. Không phải ngẫu nhiên mà Macxim Gorki đã từng kết luận “Khó hơn cả là phần mở đầu, cụ thể là câu đầu, cũng như trong âm nhạc, nó chi phối giọng điệu của tác phẩm và người ta thường tìm nó rất lâu”. Hiện nay có nhiều bài viết, sách mẫu, sách hướng dẫn về cách làm bài văn nghị luận xã hội, tuy nhiên không có một tài liệu nào tập trung tháo gỡ khó khăn của học sinh khi viết mở bài. Học sinh khi viết mở bài văn nghị luận xã hội luôn chiếm nhiều thời gian, mắc phải nhiều lỗi về diễn dạt và trình bày. Trong thời gian dạy học làm văn nghị luận xã hội, tôi nhận thấy giáo viên cần phải hình thành kỹ năng làm mở bài cho học sinh. Khi học sinh thành thạo kỹ năng chắc chắn sẽ viết được mở bài tốt hơn, hay hơn, hấp dẫn hơn. Với mong muốn nâng cao hiệu quả dạy học phần nghị luận xã hội nói riêng và dạy học Ngữ văn nói chung khiến tôi trăn trở, suy ngẫm, tìm tòi để đưa ra một hướng dạy học giúp học sinh nâng cao hiệu quả khi làm văn nghị luận xã hội. Đó cũng chính là những lý do để tôi lựa chọn đề tài “Rèn luyện kỹ năng làm mở bài cho học sinh trong văn nghị luận xã hội” GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở khoa học của đề tài 1. Cơ sở lí luận Mục tiêu dạy học không chỉ giúp học sinh nắm được nội dung kiến thức mà phải hình thành cho học sinh kỹ năng vận dụng vào thực tiễn với những dạng bài tập cụ thể. Việc vận dụng đòi hỏi phù hợp với yêu cầu của từng dạng đề, phù hợp với tính chất của từng kỳ thi. Nếu trong kỳ thi tốt nghiệp chỉ yêu cầu học sinh với những kiến thức và kỹ năng cơ bản thì kỳ thi Đại học, Cao đẳng đòi hỏi học sinh phải vận dụng thành thục những kỹ năng đó để có thể viết được một bài văn nghị luận không chỉ đầy đủ luận điểm, dẫn chứng, lí lẽ mà còn phải hay, hấp dẫn, lôi cuốn người đọc. Nghị luận xã hội thực chất là đưa ra những dẫn chứng, lí lẽ để bàn luận, đánh giá về một vấn đề xã hội thông qua hệ thống luận điểm. Những câu hỏi nghị luận xã hội trong đề thi giúp học sinh có cơ hội thể hiện đầy đủ quan niệm, suy nghĩ, nhận thức của học sinh về một vấn đề xã hội. Trong những kỳ thi gần đây, dạng đề văn nghị luận xã hội ngày càng khó hơn, đa dạng hơn. Đề thi mang tính tổng hợp chứ không còn tách biệt giữa nghị luận về một hiện tượng đời sống và nghị luận về một tư tưởng đạo lý. Câu hỏi nghị luận xã hội hết sức đa dạng. Khi làm bài phải phụ thuộc vào cách nhìn nhận của học sinh về những vấn đề xã hội. Trước một vấn đề, mỗi học sinh có thể có cách tiếp cận không giống nhau. Vì thế, việc dẫn dắt của học sinh vào vấn đề cũng khác nhau. Trong bài làm văn nghị luận xã hội, phần mở bài có vai trò hết sức quan trọng góp phần làm nên thanh công cho cả bài văn. Phần mở bài vừa làm cơ sở cho phần thân bài, vừa tạo tâm thế, gợi cảm hứng cho người đọc. Phần mở bài phải đạt những yêu cầu nêu được vấn đề một cách ngắn gọn, định hướng cách giải quyết vấn đề đặt ra của đề bài. Tuy nhiên, trong thang điểm, phần mở bài nhiều khi không đưa vào đáp án nhưng trong quá trình chấm, mở bài đảm bảo yêu cầu đúng, đủ, hay sẽ đạt điểm số nhất định. Để một mở bài hay, hấp dẫn người đọc, đòi hỏi mở bài phải có tính sáng tạo. Mỗi dạng đề văn nghị luận xã hội thường có những cách mở bài phù hợp. Từ yêu cầu, tính chất cả từng kỳ thi sẽ đòi hỏi học sinh cách mở bài tương ứng. 2. Cơ sở thực tiễn Trong phân phối chương trình Ngữ văn hiện nay, phần làm văn nghị luận xã hội chỉ được sắp xếp với một thời lượng tương đối ít chỉ từ 2 đến 3 tiết học. Chỉ trong vài tiết học, giáo viên không đủ thời gian để hướng dẫn cho nhiều đối tượng học sinh một cách đầy đủ, chi tiết. Học sinh cũng không có nhiều thời gian để rèn luyện kỹ năng làm bài qua việc vận dụng vào những bài tập cụ thể. Hiện nay, khi dạy học, phần lớn giáo viên ít chú ý đến việc rèn luyện ky năng viết mở bài của học sinh. Chính vì thế, khi viết mở bài học sinh thường lúng túng, thiếu kỹ năng cho nên những bài làm văn nghị luận xã hội ít khi đem đến sự mới mẻ, sáng tạo thậm chí trở nên nhàm chắn cho người đọc. Trong các kỳ thi, khi làm bài nghị luận xã hội học sinh thường lúng túng chọn cách mở bài dẫn đến mất nhiều thời gian để viết mở bài thực tế nhiều học sinh phải mất từ 15 đến 20 phút mới có thể viết được phẩn mở bài. Điều này cho thấy, học sinh vừa thiếu kỹ năng phân tích đề, tìm hiểu đề vừa không có kỹ năng diễn đạt, trình bày bài viết, trước hết là kỹ năng viết phần mở bài. Để một mở bài hay, học sinh cần được trang bị kiến thức và kỹ năng viết được nhiều cách mở bàif khác nhau Đề văn nghị luận xã hội có nhiều hình thức khác nhau. Chính vì thế, các kiểu mở bài cũng hết sức đa dạng. Tuy nhiên, trong thực tế, mở bài của đề văn xã hội đều theo những yêu cầu nhất định. Hiện nay, đa số học sinh lựa chọn cách mở bài trực tiếp. Cách mở bài này đơn giản, dễ vận dụng nhưng học sinh mắc nhiều lỗi cơ bản. Thực ra, với đề văn nghị luận xã hội có thể mở bài theo nhiều cách khác nhau. Mỗi cách sẽ đáp ứng yêu cầu nhất định về tính chất của từng kỳ thi, đồng thời mỗi học sinh sẽ có những khả năng riêng khi lựa chọn mở bài. II. Thực trạng và nguyên nhân của những hạn chế khi viết phần mở bài. 1. Thực trạng viết mở bài văn nghị luận xã hội Đề văn nghị luận xã hội đem đến một sự thay đổi lớn trong cách nhìn nhận, trong quá trình đổi mới dạy học Ngữ văn. Những bài làm văn nghị luận xã hội hay của học sinh đã góp phần tạo nên những làn sống dư luận tích cực về đổi mới dạy học Ngữ văn trong đời sống. Nhiều bài văn nghị luận xã hội cho ta thấy được cách nhìn, cách nghĩ mở mẻ với nhiều sáng tạo trong phần mở bài. Trên các phương tiện thông tin đại chúng, những bài viết hay với cách mở bài sáng tạo đã kích thích hứng thú cho học sinh. Có nhiều bài làm văn nghị luận xã hội đã đem đến thành công cho bản thân học sinh như bài của em Nguyễn Trung Hiếu trường Hà Nội Amstexdam, bài của em Nguyễn Thị Hậu trường THPT Huỳnh Thúc Kháng - Nghệ An... Trái lại, thực tế của nhiều năm đi chấm thi và trực tiếp dạy học, ôn luyện cho học sinh thi học sinh giỏi, thi Đại học - Cao đẳng, tôi nhận thấy, phần mở bài trong bài làm văn nghị luận xã hội của học sinh còn tồn tại rất nhiều hạn chế. Nhiều học sinh không biết mở bài. Thực ra, trong quá trình học, học sinh phần lớn chưa chú ý mở bài sao cho đúng, cho hay. Một số lỗi thường gặp của học sinh khi viết mở bài cho đề văn nghị luận xã hội - Nhiều học sinh làm bài không có không có mở bài, không giới thiệu yêu cầu đề. Hay nói chính xác hơn, học sinh mở không xác định được bố cục bài viết nên làm bài không phân biệt được mở bài hay thân bài. Vì vậy, học sinh làm bài là trực tiếp giải quyết vấn đề mà thiếu phần đặt vấn đề. Nhiều học sinh chép lại y nguyên yêu cầu đề để thay cho phần mở bài.. - Mở bài không nêu đúng vấn đề đặt ra trong đề bài. Khi thiếu kỹ năng làm bài văn nghị luận xã hội, học sinh sẽ không biết phân tích đề, xác định trọng tâm yêu cầu đề. Chính vì vậy, mở bài không giới thiệu được yêu cầu đề. Nếu mở bài không giới thiệu được yêu cầu sẽ không đảm bảo yêu cầu của phần mở bài đồng thời khi viết bài sẽ diễn đạt lan man, thiếu luận điểm để làm rõ vấn đề đạt ra. - Mở bài dài dòng, không nêu được giới hạn phạm vi vấn đề cần nghị luận. Viết mở bài dài dòng sẽ khiến mất thời gian, cạn kiệt ý tưởng cho phần thân bài. Mở bài dài dòng sẽ gây nhàm chán cho người đọc đồng thời có thể dẫn đến xa đề, lạc đề ở phần thân bài. - Mở bài bằng việc dẫn dắt ngôn từ sáo rỗng, gượng ép. Khi học sinh không hiểu yêu cầu của đề bài, không phân tích đề ra thường “bịa ra” mở bài để dẫn dắt vấn đề. Điều này sẽ gây cho người đọc cảm giác mơ hồ, khó chịu về sự giả tạo. 2. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế khi viết mở bài văn nghị luận xã hội. Những hạn chế của học sinh khi viết mở bài cho bài văn nghị luận xã hội xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau a. Nguyên nhân xuất phát từ đặc điểm, yêu cầu của phần mở bài Mở bài là phần khó nhất trong bài văn nghị luận xã hội. Học sinh viết được một mở bài đạt yêu cầu không chỉ giới thiệu được vấn đề mà còn phải làm tiền đề cho phần thân bài, tạo tâm thế tiếp nhận cho người đọc đồng thời phải có tính sáng tạo, mới mẻ để hấp dẫn, lôi cuốn người đọc. Viết được mở bài đồng nghĩa với học sinh nhận thức được yêu cầu đề, biết cách phân tích đề ra và có định hướng viết thân bài và kết bài. Vì vậy, mở bài là phần đầu của bài làm văn nghị luận xã hội nhưng mở bài cũng chi phối đến các yếu tố khác trong quá trình làm bài văn nghị luận xã hội. b. Nguyên nhân xuất phát từ học sinh Đây là nguyên nhân chủ yếu và căn bản nhất dẫn đến những hạn chế của học sinh khi viết phần mở bài - Học sinh không nắm vững lý thuyết làm bài văn nghị luận xã hội. Trước hết là lý thuyết viết mở bài. Trong quá trình học, kiến thức viết mở bài cho bài văn nghị luận xã hội không tách riêng trong một bài học cụ thể. Trong chương trình Ngữ văn THCS, học lý thuyết Viết mở bài và kết bài cho bài văn nghị luận. Trong chương trình Ngữ văn THPT học bài thực hành Rèn luyện viết mở bài, kết bài trong văn nghị luận trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Chính vì thế, đa số học sinh không nắm vững kiến thức lý thuyết. Khi vào phòng thi, học sinh cứ đặt bút viết theo cảm tính, nghĩ gì viết nấy, không chịu để ý đề yêu cầu nghị luận cái gì, cứ viết chung chung, tràn lan, linh tinh, không có chọn lọc. Cho nên mở bài rồi chuyển xuống thân bài chưa nêu ra được vấn đề đề yêu cầu nghị luận. Những mở bài như vậy sẽ trở nên mơ hồ, dễ lạc đề, lệch đề, xa trọng tâm yêu cầu đề, thậm chí là lan man, lạc đề. - Khi làm bài thi, học sinh có thói quen không thực hiện thao tác phân tích đề. Không phân tích đề, dẫn đến nhiều mở bài không xác định đúng yêu cầu của đề, không xác định được phạm vi đề đặt ra. Việc không phân tích đề làm cho bài viết của học sinh vừa hệ thống luận điểm không rõ ràng, không chặt chẽ vừa làm cho mở bài lan man. Phân tích đề là bước đầu tiên của việc làm bài văn nghị luận nhưng đồng thời đó cũng là bước hết sức quan trọng để có thể viết được một mở bài hay. Không tiến hành thao tác phân tích đề, dẫn đến học sinh trong quá trình làm bài nghĩ đến đâu, viết đến đó. Đây là nguyên nhân đa số học sinh gặp phải kể cả với những học sinh học khối để ôn thi ĐH & CĐ, cả học sinh ôn thi chọn học sinh giỏi. - Bên cạnh đó còn có nguyên nhân học sinh không chịu khó rèn luyện trong quá trình học. Chính điều này làm cho học sinh không thành thạo khi viết mở bài. Ngay cả với học sinh giỏi, việc tự viết bài để rèn luyện và hoàn thiện kỹ năng cũng rất ít. Học sinh phần lớn chỉ chờ giáo viên đọc chép, không có ý thức tự mày mò, tìm kiếm. Chính vì vậy, để ôn thi học sinh phải học thuộc cách viết của giáo viên hoặc viết theo các bài văn mẫu của sách tham khảo. c. Nguyên nhân xuất phát từ giáo viên Hạn chế trong viết mở bài cho đề văn Nghị luận xã hội còn xuất phát từ phương pháp dạy học của giáo viên Trong quá trình dạy học, giáo viên tập trung hướng dẫn học sinh phân tích đề, lập dàn ý, xây dựng hệ thống luận điểm. Giáo viên không dành thời gian hình thành kỹ năng viết mở bài cho học sinh. Bên cạnh đó, một số giáo viên hiện nay lại chủ yếu tập trung vào việc cung cấp kiến thức về mặt lý thuyết, ít chú ý rèn luyện kỹ năng thực hành. Vì vậy, một tiết học trên lớp, học sinh ít có cơ hội rèn luyện kỹ năng viết mở bài của mình III. Một số cách viết mở bài cho đề văn nghị luận xã hội Một bài văn nghị luận xã hội hay cần nhiều kỹ năng song mở bài là một kỹ năng quan trọng cho thấy người viết đã xác định đúng và trúng vấn đề, tạo tâm thế cho người đọc tiếp nhận bài viết. Mục đích của phần mở bài là giới thiệu và dẫn dắt vào vấn đề nghị luận. Đó cũng là hai bước không thể thiếu ở phần mở bài. Mở bài cho đề văn nghị luận có rất nhiều cách khác nhau, văn nghị luận xã hội việc lựa chọn cách viết mở bài càng đa dạng. Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh đã từng khẳng định “Các cách mở bài khác nhau chủ yếu ở phần dẫn dắt. Phần nêu vấn đề và phần giới hạn vấn đề thường không thay đổi, viết mở bài theo kiểu gì thì ai cũng phải nêu được phần này. Nói gọn lại, cứ thay đổi phần dẫn dắt ta sẽ có một mở bài mới”. Trong đề tài này, xuất phát từ kinh nghiệm và kết quả dạy học, tôi lựa chọn 3 cách mở bài cơ bản, dễ dàng vận dụng vào dạy học với nhiều đối tượng học sinh khác nhau. Đó là Mở bài trực tiếp, mở bài gián tiếp và mở bài theo hướng phản đề. Mỗi cách mở bài đều có những ưu điểm và hạn chế tùy thuộc vào khả năng vận dụng và yêu cầu đề để vận dụng. 1. Mở bài trực tiếp a. Mở bài trực tiếp Mở bài trực tiếp là cách mở bài đi thẳng vào vấn đề mà yêu cầu của đề đặt ra. Cách mở bài này không yêu cầu cao đối với học sinh. Đây là dạng mở bài tương đối dễ. Học sinh cũng dễ vận dụng vào quá trình làm bài của mình. Ngay cả đối tượng là những học sinh trung bình cũng dễ dàng vận dụng hướng mở bài trực tiếp. Mở bài trực tiếp là cách mở bài được học sinh lựa chọn nhiều. Mở bài theo hướng trực tiếp thường ngắn gọn, dễ dẫn dắt vào yêu cầu đề. Học sinh có thể trực tiếp giới thiệu vấn đề nghị luận. Cách mở bài này sẽ không bị xa đề, lạc đề. Mặt khác, mở bài trực tiếp sẽ không bị mất nhiều thời gian. Mở bài trực tiếp có thể hạn chế tính sáng tạo, không tạo được hứng thú mới mẻ cho người đọc. Tuy nhiên, trước khi hướng dẫn học sinh viết bài theo những cách khác, giáo viên cần rèn luyện học sinh thành thạo cách viết mở bài theo hướng trực tiếp. Cách viết mở bài theo hướng trực tiếp là tiền đề cho những cách viết mở bài khác với những yêu cầu cao hơn, khó hơn. b. Hướng dẫn học sinh cách viết mở bài trực tiếp + Xác định trọng tâm yêu cầu đề. Đây là thao tác quan trong nhất trong việc phân tích đề. Yêu cầu đề thường nằm ở phần giới hạn của đề. Trọng tâm đề có vai trò then chốt đối với cách mở bài trực tiếp. + Từ yêu cầu trọng tâm của đề, học sinh phải đưa ra được những hiểu biết, đánh giá của mình về những ảnh hưởng, tầm quan trọng của vấn đề đặt ra. + Cuối cùng, dẫn dắt vào yêu cầu đề. Với cách mở bài trực tiếp, khi có thể đưa ra nhận định của mình về vấn đề ngay từ phần mở bài. Tuy nhiên, dẫn dăt phải ngắn gọn. c. Bài tập vận dụng Ví dụ 1 Đề số 1 Khi bàn về lối sống thực dụng, có ý kiến cho rằng “sống thực dụng sẽ làm cho con người ta ngày càng trở nên toan tính, ti tiện, coi trọng giá trị vật chất hơn mọi giá trị khác trong cuộc sống”. Ý kiến khác lại khẳng định“Không phải lối sống thực dụng lúc nào cũng xấu. Nếu sống trong môi trường toàn những người thực dụng mà bản thân không như thế thì cuối cùng cũng sẽ bị đào thải thôi”. Anh chị hãy viết bài văn ngắn khoảng 600 từ trình bày suy nghĩ của mình về hai ý kiến trên. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Lối sống thực dụng + Ảnh hưởng, tầm quan trọng của vấn đề đặt ra phổ biện trong cuộc sống hiện nay, để lại những hậu quả nghiêm trọng. + Đưa ra nhận định về vấn đề để dẫn dắt vào yêu cầu đề Viết mở bài Thực dụng đang là một lối sống phổ biến trong xã hội hiện nay. Lối sống thức dụng gây nên những ảnh hưởng không nhỏ đến những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Tuy nhiên, khi bàn về lối sống thực dụng, lại có những quan điểm trái ngược nhau. Có ý kiến cho rằng “sống thực dụng sẽ làm cho con người ta ngày càng trở nên toan tính, ti tiện, coi trọng giá trị vật chất hơn mọi giá trị khác trong cuộc sống”. Ý kiến khác lại khẳng định “Không phải lối sống thực dụng lúc nào cũng xấu. Nếu sống trong môi trường toàn những người thực dụng mà bản thân không như thế thì cuối cùng cũng sẽ bị đào thải thôi”. Trích từ bài làm của học sinh Ví dụ 2 Đề số 2 Trước tình trạng người nhà bệnh nhân hành hung bác sĩ ngay tại bệnh viện hiên nay, trên trang báo điện tử bạn đọc có tên Lê Chân Nhân đã viết “Nơi nào mà lòng nhân ái và đạo đức tụt hậu thì sự lo ngại còn lớn hơn sự tụt hậu về kinh tế” . Hãy viết một bài văn ngắn khoảng 600 từ trình bày quan điểm của anh / chị về ý kiến trên. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Sự tụt hậu về lòng nhân ái và đạo đức. + Ảnh hưởng, tầm quan trọng của vấn đề đặt ra Đó là mối lo ngại lớn trong cuộc sống hiện nay. + Đưa ra nhận định về vấn đề để dẫn dắt vào yêu cầu đề Viết mở bài Những thành tựu kì diệu của kỹ thuật công nghệ làm nên những thay đổi mạnh mẽ về nhiều mặt của đời sống. Nhưng, cuộc sống càng hiện đại con người phải đối mặt với nhiều nguy cơ, thử thách. Trong đó có nguy cơ tụt hậu về kinh tế, xuống dốc về đạo đức, về lòng yêu thương, tình nhân ái. Nguy cơ tụt hậu về lòng nhân ái, về đạo đức đã thể hiện qua tình trạng người nhà bệnh nhân hành hung bác sĩ. Trước tình trạng đó, trên báo điện tử Lê Chân Nhân đã đưa ra nhận định “Nơi nào mà lòng nhân ái và đạo đức tụt hậu thì sự lo ngại còn lớn hơn sự tụt hậu về kinh tế”. Trích từ bài làm của học sinh Ví dụ 3 Đề số 3 Trong lễ tang của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trên báo điện tử có đưa hai thông tin - Trong lúc chờ đợi xe linh cữu đi qua, nhóm phóng viên của VTV bất ngờ lao ra và đứng chắn hết trước mặt nhân dân, tỏ thái độ thô lỗ, thiếu văn hóa với người dân đang đứng xếp hàng phía đằng sau, còn hiên ngang đứng giữa đường đưa điện thoại ra tạo dáng, chụp ảnh. - Trong dòng bạn trẻ lễ viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Nhà văn hóa Thanh niên Nguyễn Xuân Nguyên - Anh thanh niên cụt cả hai tay, mắt rưng rưng, quỳ dưới di ảnh của Đại tướng. Hãy viết một bài văn ngắn khoảng 600 từ trình bày quan điểm của anh / chị về hai hình ảnh trên. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Cách ứng xử của giới trẻ hiện nay. + Ảnh hưởng, tầm quan trọng của vấn đề đặt ra Bên cạnh những cách ứng xử cao đẹp, giới trẻ hiện nay đang hình thành một cách ứng xử thiếu văn hóa + Đưa ra nhận định về vấn đề để dẫn dắt vào yêu cầu đề Viết mở bài Ứng xử là thước đo chuẩn xác về giá trị văn hóa nhận thức của con người. Trong cuộc sống, mỗi người có hoàn cảnh khác nhau vì thế trước một sự việc, một tình huống sẽ có những thái độ sống, quan niệm sống khác nhau và cũng sẽ có cách ứng xử khác nhau. Có những cách ứng xử được đồng tình, ngợi ca, ngược lại có những cách ứng xử bị lên án, phê phán. Hai thông tin đăng tải trên báo điện tử về cách ứng xử của tuổi trẻ trong Lễ tang Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cho thấy rõ điều đó nhóm phóng viên của VTV ứng xử thiếu văn hóa với một thái độ thô lỗ còn anh thanh niên tật nguyền Nguyễn Xuân Nguyên cụt cả hai tay, mắt rưng rưng, quỳ giữa đường, ôm di ảnh của đại tướng trước ngực”. 2. Mở bài gián tiếp a. Mở bài gián tiếp Mở bài gián tiếp là cách người viết đi từ vấn đề khác có liên quan để bắt cầu giới thiệu vấn đề nghị luận. Khi mở bài gián tiếp thường bắt đầu bằng cách trích dẫn một ý kiến, một câu chuyện, lối sống, cách ứng xử,... làm cơ sở đề dẫn dắt vào yêu cầu của đề đặt ra. Mở bài gián tiếp tạo cho bài viết có chất văn chương, sáng tạo hơn, đem đến những sáng tạo mới mẻ, bất ngờ cho người đọc. Tuy nhiên, cách mở bài gián tiếp với những học sinh không thành thạo kỹ năng sẽ rất dễ lan man, dài dòng, sa đà vào vấn đề khác dẫn đến xa đề hoặc lạc đề. Học sinh không chủ động khi viết thì mở bài có thể sẽ trích dẫn vòng vo, dài dòng, mất thời gian. Do vậy cần đọc thật kĩ đề bài, gạch chân những từ ngữ quan trọng để xác định cho trúng vấn đề nghị luận. b. Hướng dẫn học sinh cách viết mở bài gián tiếp Để mở bài gián tiếp, khi dạy học sinh cần hình thành các cho học sinh những kỹ năng qua các bước sau + Đọc phân tích yêu cầu đề. Từ đặt ra yêu cầu bàn luận về vấn đề gì của của sống Cách sống, cách ứng xử, thái độ sống, quan niệm sống,.... + Lựa chọn một câu chuyện, một thông tin, một ý kiến, cách ứng xử... để dẫn dắt, khẳng định vấn đề. Khi lựa chọn cần phải đặt nó trong mối quan hệ tường dồng, gần gũi về mặt ý nghĩa + Dẫn dắt vào yêu cầu đề để giới thiệu vấn đề. Dẫn dắt cần bộc lộ cách đánh giá của người viết về những thông tin mình đưa ra. c. Bài tập vận dụng Ví dụ 4 Đề số 4 Matin Luther King từng nói "Trong thế giới này, chúng ta không chỉ xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt". Anh chị có suy nghĩ gì về ý kiến trên? Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Sự tim lặng của người tốt + Lựa chọn một câu chuyện, một thông tin, một ý kiến,... Câu chuyện về anh thanh niên bị móc ví trên xe buýt + Dẫn dắt vào yêu cầu đề để giới thiệu vấn đề. Viết mở bài Cách đây không lâu, cư dân mạng truyền tay nhau một đoạn clip tại một bến xe buýt ở Hà Nội. Nhân vật trong clip là một thanh niên gầy gò, gương mặt vô cùng khắc khổ, đã bị kẻ gian lấy cắp chiếc ví. Dẫu rằng, chiếc ví ấy không hề có tiền mà chỉ có một giấy phép lái xe, anh ta thảm thiết nhìn ra xung quanh van nài kẻ trộm “Cho em xin…không có tiền đâu, chỉ có bằng lái xe thôi…”. Vậy mà trước hoàn cảnh đó không ai dám lên tiếng, không ai hỏi han hay có ý giúp đỡ người thanh niên tội nghiệp. Câu chuyện này để lại cho nhiều người về cách sống và thái độ ứng xử của con người trong xã hội hiện nay. Quả thật đúng như Martin Luther King “Trong thế giới này, chúng ta không chỉ xót xa trước lời nói và hành động của kẻ xấu mà còn cả vì sự im lặng đến đáng sợ của người tốt.” Trích bài làm của em Đỗ Thị Ngọc Anh trường THPT chuyên Nguyễn Trãi - Hải Dương Ví dụ 5 Đề số 5 “Con người bình đẳng, không phải sự sinh ra mà đức hạnh mới tạo nên sự khác biệt Voltaire Hãy viết một bài văn ngắn khoảng 600 từ trình bày suy nghĩ của anh chị về ý kiến trên. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Vai trò của đức hạnh làm nên sự khác biệt của con người + Lựa chọn một câu chuyện, một thông tin, một ý kiến,... câu chuyện về Nick con người giàu nghị lực và khát vọng để làm nên điều kỳ diệu của cuộc sống + Dẫn dắt vào yêu cầu đề để giới thiệu vấn đề. Viết mở bài Nếu ai đã từng gục ngã sau những lần thất bại, nếu ai đã từng nghĩ rằng cuộc đời không công bằng khi mình luôn gặp phải những khó khăn, thử thách. Nhưng nếu một lần được nghe Nick Vujicic diễn giả ta sẽ hiểu ra rằng cuộc đời luôn bình đẳng với mọi người. Nick trở thành con người kỳ diệu nhất thế giới bở anh có một cơ thể khiếm khuyết nhưng lại có một trái tim lành lạnh. Với Nick, điều quan trọng nhất là đứng bao giờ từ bỏ khát vọng, hãy luôn yêu thương và biết tha thứ với mọi người.. Nick đã đến với con người bằng tất cả trái tim, bởi với anh “tôi không có tay để chạm vào tay của người khác nhưng tôi có trái tim để chạm vào trái tim của người khác”. Trái tim của Nick đã thắp lên ngọn lửa khát vọng cho bao nhiêu con người vượt lên số phận. Từ nghị lực phi thường của mình, từ trái tim quả cảm của Nick ta nhận ra rằng “Con người bình đẳng, không phải sự sinh ra mà đức hạnh mới tạo nên sự khác biệt” Voltaire Trích từ bài làm của học sinh Ví dụ 6 Đề số 6 Trên Facebook, nickname của thiếu nữ 9X đã tung tin giả chết để câu like chia sẻ của mọi người. Anh chị hãy viết bài văn ngắn khoảng 600 từ bày tỏ suy nghĩ của mình về hiện tượng trên. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Cách sống của giới trẻ hiện nay + Lựa chọn một câu chuyện, một thông tin, một ý kiến,... từ một nhận định và một vài hiện tượng tương tự + Dẫn dắt vào yêu cầu đề để giới thiệu vấn đề. Viết mở bài Albert Schweitzer từng khẳng định“Đạo đức không gì bằng lòng tôn kính cuộc sống” bởi mỗi con người ai cũng chỉ được sống có một lần. Tuy nhiên, thay vì nghĩ làm sao để sống tốt, sống đẹp thì con người ta lại xem nhẹ những giá trị cuộc sống của mình. Trong giới trẻ hiện nay, điều này xẩy ra ngày càng nhiều. Dư luận chưa hết sửng sốt với hàng loạt cô gái trẻ lên các trang mạng xã hội để khoe thân thì phải giật mình trước hiện tượng “Trên Facebook một cô gái có nickname đã tưng tin giả chết để câu like chia sẻ cùng mọi người”. Phải chăng, đó là cách để giới trẻ khẳng định giá trị cuộc sống của mình. Trích từ bài làm của học sinh Ví dụ 7 Đề số 7 Có ý kiến cho rằng “Thời gian là vàng, vì thế phải biết quý trọng từng phút từng giây”. Ý kiến khác lại cho rằng “Thời gian không quan trọng, điều quan trọng là cách con người sử dụng thời gian của bản thân mình” Anh chị hãy viết bài văn ngắn khoảng 600 từ bày tỏ quan niệm của mình về hai ý kiến trên. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định trọng tâm yêu cầu đề Cách sử dụng thời gian + Lựa chọn một câu chuyện, một thông tin, một ý kiến,... từ một câu chuyện về chim sê + Dẫn dắt vào yêu cầu đề để giới thiệu vấn đề. Viết mở bài Những chú chim non đi lượm lặt thóc rơi vãi trên cánh đồng rộng lớn để chuẩn bị nguồn thức ăn cho mùa đông, trong số đó có hai chú chim gần nhau là sẻ nâu và sẻ vàng. Sẻ nâu cần mẫn từ sáng sớm chỉ mong thu nhặt được nhiều thứ ngược lại, sẻ vàng luôn nhởn nhơ và nó luôn nghĩ còn nhiều thời gian lắm. Nhưng mùa động năm đó đến sớm hơn dự định, tuyết phủ trắng cánh đồng và đàn chim về tổ. Sẽ vàng đã không sống sót qua nổi chỉ vì thiếu lương thực. Câu chuyện về những chú chim làm ta nghĩ đến những quan niệm khác nhau về cách sử dụng thời gian. Phải chăng “Thời gian là vàng, vì thế phải biết quý trọng từng phút từng giây” hay “Thời gian không quan trọng, điều quan trọng là cách con người sử dụng thời gian của bản thân mình”. Trích từ bài làm của học sinh 3. Mở bài theo hướng phản đề a. Mở bài theo hướng phản đề Mở bài theo hướng phản đề hay còn gọi là mở bài theo hướng biện luận phản bác từ vấn đề trái ngược. Mở bài phản đề thực chất cũng là một hình thức của mở bài gián tiếp. Tuy nhiên, mở bài phản đề lại xuất phát từ những sự việc, cách ứng xử trái ngược với vấn đề đặt ra. Từ đó mới lập luận để dẫn dắt vào yêu cầu đề. Cách mở bài này đòi hỏi tính sáng tạo cao. Mở bài theo hướng phản đề lôi cuốn, hấp dẫn, gợi sự tò mò cho người đọc. Mở bài theo hướng phản đề là sự phát triển cao hơn của cách mở bài gián tiếp. Vì vậy, khi làm mở bài theo hướng phản đề yêu cầu học sinh phải nắm vững hình thức mở bài gián tiếp Cách mở bài này, ngay từ đầu học sinh có thể bộc lộ rõ quan điểm, cách đánh giá của mình về vấn đề đặt ra. Tuy nhiên, mở bài này thường khó, nếu học sinh không nắm vững vấn đề đặt ra sẽ dễ dẫn đến mở bài lan man, xa yêu cầu đề. b. Hướng dẫn học sinh cách viết mở bài theo hướng phản đề + Xác định yêu cầu của đề bài. Mở bài theo hướng phản đề cũng cần thiết phải xác định yêu cầu đề. Việc xác đnhị đúng yêu cầu đề giúp học sinh lựa chọn những câu chuyện, sự việc, cách ứng xử trái ngược + Lựa chọn vấn đề đối lập hoặc trái ngược Trong cuộc sống luôn tồn tại hai mặt trái ngược nhau. Để đánh giá đúng sai, phải trái, tôt xấu phải xuất phát từ cách nhìn nhận của mỗi người.. + Lập luận để đặt lại vấn đề theo yêu cầu đề ra. Sau khi đưa ra vấn đề trái ngược, học sinh phải đưa ra nhận định của mình, thái dộ, cách nhìn của mình về vấn đề của đề ra. c. Bài tập vận dụng Ví dụ 8 Theo dề số 3 - Mở bài trực tiếp Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định yêu cầu của đề bài Cách ứng xử của giới trẻ hiện nay. + Lựa chọn vấn đề đối lập hoặc trái ngược, khẳng định vấn đề đó trong cuộc sống. + Lập luận để đặt lại vấn đề theo yêu cầu đề ra. Viết mở bài Khi bà Tưng và người mẫu Ngọc Trinh đăng đàn trên báo chí quan niệm sống của mình “yêu không có tiền cạp đất mà ăn à”, “tôi cần những đại gia, những người giàu có đến với mình”,… đã có nhiều ý kiến lên án quan niệm sống thực dụng của giới trẻ. Thế nhưng, một bộ phận của giới trẻ hiện nay không chỉ có sống thực dụng mà vô cảm, thô lỗ, thiếu văn hóa. Hai hình ảnh trái ngược của nhóm phóng viên VTV và anh thanh niên cụt tay Nguyễn Xuân Nguyên trong đám tang Đại tưỡng Võ Nguyên Giáp khiến ta phải suy nghĩ về cách ứng xử của giới trẻ hiện nay. Trích từ bài làm của học sinh Ví dụ 9 Đề số 8 Hãy viết bài văn trình bày quan điểm của anh chị về bản chất của thành công. Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định yêu cầu của đề bài Quan điểm về thành công. + Lựa chọn vấn đề đối lập hoặc trái ngược, khẳng định vấn đề đó trong cuộc sống Sự hoàn hảo trong công việc, thành đạt để có cuộc sống giàu sang,... + Lập luận để đặt lại vấn đề theo yêu cầu đề ra. Viết mở bài Đã bao giờ bạn tự hỏi thành công là gì mà bao kẻ bỏ cả cuộc đời mình theo đuổi? Phải chăng đó là kết quả hoàn hảo trong công việc, sự chính xác đến từng chi tiết? Hay đó là cách nói khác của từ thành đạt, nghĩa là có được một cuộc sống giàu sang, được mọi người nể phục? Vậy thì bạn hãy dành chút thời gian để lặng mình suy ngẫm. Cuộc sống sẽ chỉ cho bạn có những người đạt được thành công theo một cách giản dị đến bất ngờ.Trích từ bài làm của học sinh Ví dụ 10 Theo dề số 7 - Mở bài gián tiếp Các bước tiến hành viết mở bài + Xác định yêu cầu của đề bài Cách sử dụng thời gian + Lựa chọn vấn đề đối lập hoặc trái ngược, khẳng định vấn đề đó trong cuộc sống Lời nói và cơ họi là quan trọng nhất. + Lập luận để đặt lại vấn đề theo yêu cầu đề ra. Viết mở bài Khi trả lời cho câu hỏi với con người thứ gì là quan trọng nhất có nhiều quan niệm khác nhau. Có người cho rằng tiền bạc là quan trọng nhất bởi có tiền bạc sẽ có tất cả. Có người lại cho rằng sức khỏe mới quan trọng nhất có sức khỏe sẽ có cả tiền bạc. Thực ra, thời gian mới là thứ quan trọng nhất. Thời gian của cuộc đời thì vô tận những thời của con người là thứ duy nhất mất đi không thể lấy lại được. “Thời gian là vàng, vì thế phải biết quý trọng từng phút, từng giây” thế nhưng vẫn có ý kiến trái ngược “Thời gian không quan trọng, điều quan trọng là cách con người sử dụng thời gian của bản thân mình” Trích từ bài làm của học sinh IV. Kết quả dạy học thể nghiệm Tôi tiến hành dạy học thể nghiêm ở 4 lớp của khối 12 có chất lượng ngang nhau - Với 2 lớp 12A4, 12A5 không vận dụng hướng dẫn học sinh cách viết mở bài. - Với 2 lớp 12A6, 12A7 sau khi vận dụng hướng dẫn học sinh cách viết mở bài. Để đánh giá kết quả dạy học thể nghiệm, tôi sử dụng đề kiểm tra cho thời gian làm bài 15 phút như sau Ví dụ 11 Đề số 9 Hãy viết phần mở bài cho đề bài sau Có ý kiến cho rằng “Giới trẻ hiện nay sống thực dụng, chỉ chạy theo những giá trị vật chất mà bỏ quên những giá trị tinh thần”. Từ ý kiến trên, anh/chị hãy bày tỏ quan điểm của mình về lối sống thực dụng trong giới trẻ hiện nay. Kết quả thu được Lớp Điểm Tỉ lệ Điểm Tỉ lệ Điểm Tỉ lệ Điểm Tỉ lệ 0,1 Từ 2 đến > 5 % từ 5 đến > 8 % 8 trở lên % % 12A4 12A5 12A6 12A7 13 14 5 6 32,5 35,0 12,5 15,0 21 22 9 13 52,5 55,0 22,5 32,5 5 2 19 12 12,5 5,0 47,5 30,0 2 1 7 9 5,0 2,5 17,5 22,5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Để nâng cao hiệu quả bài làm văn nghị luận xã hội phải kết hợp nhiều yếu tố khác nhau, từ xây dựng hệ thống luận điểm, lựa chọn dẫn chứng, sử dụng các thao tác lập luận, viết các đoạn văn,... trong đó một mở bài hay, hấp dẫn có một vai trò hết sức quan trọng. Có nhiều cách khác nhau để viết mở bài. Mỗi cách mở bài đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Lựa chọn cách mở bài phù hợp sẽ góp phần không nhỏ đến thành công của cả bài viết. Một mở bài cho đề văn nghị luận xã hội đáp ứng được tiêu chí đúng - đủ - hay là đã không dễ dàng, dạy học để hình thành kỹ năng cho học sinh lại càng khó khăn hơn. Trong 3 cách trên đều là những cách mở bài cơ bản nhất có thể vận dụng vào dạy học cho nhiều đối tượng học sinh khác nhau, đáp ứng được những yêu cầu khác nhau của mỗi kỳ thi. Mỗi cách mở bài đều có những ưu điểm, hạn chế và yêu cầu riêng nhưng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Để viết được mở bài gián tiếp hay, học sinh phải nắm vững cách mở bài trực tiếp; để viết được mở bài theo hướng phản đề có tính sáng tạo cao thì học sinh phải biết cách viết mở bài theo hướng gián tiếp. Từ mở bài trực tiếp đến mở bài gián tiếp, đến mở bài theo hướng phản đề đều có sự tăng dần về độ khó, về tính sáng tạo. Vì vậy, giáo viên phải tùy thuộc vào đối tượng học sinh, tính chất kỳ thi để lựa chọn dạy học và rèn luyện cách mở bài phù hợp nhất. 2. Kiến nghị Việc lựa chọn cách mở bài trong dạy học, giáo viên phải nắm được đặc điểm của đối tượng học sinh, tính chất kỳ thi để mang lại hiệu quả cao nhất. Để
Biết cách làm kết bài văn nghị luận xã hội hay cũng là một yếu tố giúp em đạt điểm tối đa. Trong bài viết này CCBook sẽ hướng dẫn em từng bước làm chi tiết để bài viết của em thật hoàn hảo, gây ấn tượng với giám khảo ngay từ lần đọc đầu tiên. Cách làm kết bài văn nghị luận xã hội hayCó một kết bài ấn tượng sẽ tạo nên dư âm cho bài viết và những cảm xúc tích cực từ người đọc. Cách làm kết bài văn nghị luận xã hội hay cũng tương tư như phần mở bài, chỉ tập trung vào ý khái quát, không viết lan man hoặc lặp lại những nhận xét, phân tích chi tiết như ở thân có một bài văn nghị luận hay thì trước tiên, các em phải nắm chắc kĩ năng phân tích đề, lập dàn ý, lập luận và một số thao tác như mở bài là bước khởi đầu trong quá trình em triển khai vấn đề cần nghị luận, thì kết bài cho người đọc thấy được phần trình bày vấn đề đã kết thúc. Nhưng thực tế, nhiều em chưa biết cách làm mở bài văn nghị luận xã hội hay cách kết bài. Bên cạnh đó, các em còn không biết phân bổ thời gian làm bài hợp lý khiến bài viết chưa được trọn dẫn chung về cách làm kết bài văn nghị luận xã hộiEm phải hiểu rằng, nhiệm vụ của phần kết bài chính là tổng kết và đánh giá vấn đề mà em đã đặt ra ở mở bài. Bài viết có kết bài tạo nên sự hoàn chỉnh cho một bài văn. Em có thể lựa chọn một trong các cách kết bài sau tùy vào mục đích sử dụng của bản Tóm lượcTóm lược là kiểu kết bài mà người viết tóm tắt lại các quan điểm, ý chính quan trọng đã nêu ra ở thân bài. Đây là cách dễ viết và được sử dụng Bình luận mở rộng, nâng kết bài dựa trên quan điểm của bài viết. Sau đó học sinh liên tưởng và vận dụng mở rộng, nâng cao vấn vào mục đích của bài nghị luận mà các em có thể chọn cách kết bài cho phù dụ cách làm kết bài văn nghị luận xã hộiĐề 1 Hãy tìm hiểu "mình", "ta" và "ai" trong bài thơ Việt Bắc của Tố bài theo dạng tóm lượcTóm lại, "mình", "ta" và "ai" là những đại từ nhân xưng đã được nhà thơ Tố Hữu sử dụng linh hoạt trong bài Việt Bắc. Việc sử dụng linh hoạt này đã tạo nên sự gắn bó thú vị giữa người đi và kẻ ở. Sự bâng khuâng và bị rịn không tách rời giữa Việt Bắc và người đã gắn bó với nơi được coi là quê hương của cách mạng. Để 2 Hãy phân tích nhân vật Tràng trong tác phẩm Vợ Nhặt của nhà văn Kim nhặt là một trong những truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Kim Lân. Đây là một tác phẩm chứa đựng nhiều gia trị hiện thực nhân đạo. Vợ Nhặt giống nhưng một bài ca về tình người của những người nghèo khổ. Đồng thời tác phẩm cũng ca ngợi niềm tin bất diện vào một tương lai tươi sáng. Truyện đã xây dựng thành công hình tượng Tràng, một người lao động nghèo khổ nhưng vẫn chan chứa tình thương, niềm hi vọng và sự lạc quan. Kim Lân đã có cách xây dựng tình huống và lối dẫn truyện độc đáo làm cho Vợ Nhặt mang đầy chất thơ, gây xúc động cho người đọc. Trên đây là những hướng dẫn về cách làm kết bài văn nghị luận xã hội hay. Từ các ví dụ thực tế mà CCBook đã đưa ra, em hãy bắt tay vào luyện tập từ bây giờ. Em có thể đọc thêm nhiều bài viết mẫu để có thêm nhiều cách triển khai kết bài sao cho hay. Luyện viết thật nhiều chính là chìa khóa để em "ẵm trọn" điểm phần nghị thêm Cách làm bài đọc hiểu môn Văn - bí quyết chinh phục điểm 9Bật mí cách làm mọi dạng bài trong đề thi THPT QG Sách luyện thi THPT QG môn Ngữ vănEm có nghĩ mình sẽ đạt được điểm tối đa môn Văn? Điều này hoàn toàn có thể nếu em sở hữu Đột phá 8+ kì thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn. Cuốn sách tổng hợp đầy đủ cách làm mọi dạng bài trong đề thi. Trong đó bao gồm cả cách làm kết bài văn nghị luận xã cạnh đó, cuốn sách luyện thi THPT Quốc gia này còn tổng hợp đầy đủ tác phẩm hay xuất hiện trong đề thi của cả 3 năm. Toàn bộ kiến thức được sơ đồ hóa kèm theo hình ảnh. Em sẽ không cảm thấy việc học thuộc Văn là một "cực hình" nữa. Thay vào đó, khả năng ghi nhớ kiến thức của em sẽ tăng lên gấp 5 lần. Hứng thú học tập cũng từ đó mà cải thiện. Dù em đang bị mất gốc môn Văn vẫn dễ dàng tiếp đi sâu và phân tích các dạng bài bám sát với cấu trúc của đề thi thật. Em sẽ được hướng dẫn tỉ mỉ cách triển khai từng phần từ ý cho bài văn trọn vẹn nhất. Ngoài ra sách còn đưa vào những bài làm mẫu để em tham khảo lối hành văn. Kiến thức được trình bày theo sơ đồ tư duyChưa hết!Khi sở hữu sách luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ Văn của CCBook, em sẽ được tặng kèm- Hệ thống video bài giảng như một khóa học online do tác giả trực tiếp ghi cô sẽ phân tích giảng giải cách làm dạng bài khó. Đặc biệt là các câu hỏi mang tính vận dụng cao lấy điểm 9,10. Bí quyết để có cách làm kết bài văn nghị luận xã hội thật đặc sắc...- Quyền tham gia nhóm hỗ trợ học tập trên hiểu rằng, trong quá trình học các em gặp phải rất nhiều khó khăn. Vì vậy, khi có bất cứ thắc mắc nào em có thể vào nhóm hỗ trợ để hỏi. Thầy cố sẽ nhanh chóng giải đáp cho em một cách tận tình biết thêm thông tin chi tiết hoặc đặt sách💬 Nhắn tin nhanh theo Hotline 0243 399 2266Xem thêm Cách làm mở bài Văn nghị luận xã hội “siêu chất” giúp em đạt điểm cao
Mục lục [ Ẩn] 1 bài nghị luận xã hội dành cho học sinh giỏi - Học Tốt. 2 bài nghị luận xã hội học sinh giỏi - Top Tài Liệu. 3 mở bài hay của học sinh giỏi - 4 bài Domain Liên kết Hệ thống tự động chuyển đến trang sau 60 giây Tổng 0 bài viết về có thể phụ huynh, học sinh quan tâm. Thời gian còn lại 000000 0% Bài viết liên quan Những bài văn nghị luận xã hội học sinh giỏi Tài Liệu Nghị Luận Xã Hội Học Sinh Giỏi Hay Nhất Feb 18, 2021TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI HỌC SINH GIỎI HAY NHẤT Trong cuộc sống chúng ta, nếu chúng ta biết kiên trì theo đuổi ước mơ của mình, luôn nỗ lực với sự kiên trì đó thì thành công sẽ đến. Nếu c Xem thêm Chi Tiết Những bài văn nghị luận xã hội hay nhất - 24 bài văn nghị luận xã hội ... Những đề văn nghị luận xã hội hay nhất 1. Nghị luận về đức tính chăm chỉ cần cù 2. Suy nghĩ của em về đức tính giản dị 3. Nghị luận xã hội bàn về đức hi sinh 4. Em hãy giải thích câu tục ngữ "Dám nghĩ Xem thêm Chi Tiết Bồi dưỡng học sinh giỏi Văn - Nghị luận xã hội Bồi dưỡng học sinh giỏi Văn - Nghị luận xã hội Đề bài Một bạn trẻ nói với bạn "Bỏ học Đại Học đi! Bill Gates không học ĐH mà vẫn thành tỷ phú đấy". Tuy nhiên trong thực tế thì Bill Gates lại không n Xem thêm Chi Tiết Chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi Văn - Phần nghị luận xã hội Chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi Văn - Phần nghị luận xã hội Đề Henry Van Dyke đã có câu nói " Có một khát vọng còn cao quý hơn cả việc được đứng đầu trong thiên hạ , đó là việc cúi xuống để nâng đ Xem thêm Chi Tiết Tuyển chọn những bài văn Nghị luận xã hội đạt điểm Cao của học sinh ... c Bàn luận Hạnh phúc gia đình và mọi kho tàng khác đều cần được bồi đắp, bổ sung thêm nhưng sự bồi đắp và bổ sung ấy có sự khác biệt và điểm khác biệt đó cũng chính là sự quý giá của hạnh phúc gia đ Xem thêm Chi Tiết Một Số Đề Văn Nghị Luận Xã Hội Lớp 11 Nghị Luận Xã Hội Giải Tất Các Đề TodayBài viết số 6 trong lịch trình ngữ văn 11 tập 2 bao gồm chủ đề nghị luận xã hội. Đây là bài làm văn chất nhận được học sinh có tác dụng ở nhà. Dưới đây, đang giải tất cả các đề t Xem thêm Chi Tiết Nghị luận xã hội về ý kiến Học quý ở sự kiên trì Trên đây THPT Nguyễn Trường Tộ đã giới thiệu tới các em Nghị luận xã hội về ý kiến Học quý ở sự kiên trì. Để có kết quả cao hơn trong học tập, THPT Nguyễn Trường Tộ xin giới thiệu tới các em học sinh Xem thêm Chi Tiết Nghị Luận Về Tình Bạn Của Học Sinh Giỏi Năm 2022, 4 Bài Văn Mẫu Nghị ... TodayVị đối xử tâm thành sẽ thừa nhận lại được sự chân thành. Nghị luận về tình bạn sẽ thấy ví như một tình bạn chỉ toàn vụ lợi, chỉ toàn vị lợi ích cá thể sẽ luôn luôn tăm tối. Nó còn giúp cho con ng Xem thêm Chi Tiết Viết Đoạn Văn Nghị Luận Về Tình Yêu Thương Con Người, Nghị Luận Xã Hội ... Tuyển chọn những bài văn bài nghị luận về tình yêu thương trong cuộc sống hay nhất, Với những bài văn mẫu đặc sắc, chi tiết dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn Xem thêm Chi Tiết Nghị luận xã hội về tình yêu thương chọn lọc hay nhất 2 days agoNghị luận xã hội về tình yêu thương là một kiểu bài thường xuyên gặp trong quá trình ôn thi THPT. Chắc chắn thông qua tài liệu này của Luật Minh Khuê, các bạn học sinh sẽ có thêm nhiều ý tưở Xem thêm Chi Tiết Bạn có những câu hỏi hoặc những thắc mắc cần mọi người trợ giúp hay giúp đỡ hãy gửi câu hỏi và vấn đề đó cho chúng tôi. Để chúng tôi gửi vấn đề mà bạn đang gặp phải tới mọi người cùng tham gia đóng gop ý kiếm giúp bạn... Gửi Câu hỏi & Ý kiến đóng góp » Có thể bạn quan tâm ảnh Lồn Học Sinh Cấp 2 Sex Học Sinh Lớp 5 Diễn đàn Tập đoàn Giải Mã Số Học Lộ Clip Bé Lớp 5 Lớp 6 Học Bida Lỗ ở Hà Nội Học Phí Trường Bùi Thị Xuân đồng Nai 5 Bước Chia Sẻ Sách Tiểu Học Cầu Kèo Miền Bắc Tập đoàn Giải Mã Số Học Link Học Sinh Lớp 5 Lớp 6 Mây Mưa Học Phí Trường đinh Tiên Hoàng Biên Hòa Video mới Học ĐẠI HỌC, THẠC SĨ, TIẾN SĨ Khác Nhau Như Thế Nào? Học Thử Luật CBCC 2008 Tổng Hợp Mẹo Lớp ôn Thi Công Chức Kho Bạc 2021 - Môn... Lái R1 Cá Trê Châu Phi đi Học What Is Cherry Blossom Season REALLY Like?! Tokyo,... Tổng Hợp Mẹo Lớp ôn Thi Công Chức Kho Bạc 2021 - Môn... 3 KIỂU NGƯỜI KHÓ GIÀNH HỌC BỔNG Scholarship 101 ... TS. Lý Quí Trung - MBA Là "bí Kíp" để Xài Cả đời MBA... 【VIETSUB】Nhật Ký Học Nghiên Cứu Sinh MBA ở đại Học... Giám đốc Nhân Sự Unilever Int. Đừng Bỏ Tiền Học MBA... Bài viết mới Kinh nghiệm xin học bổng MBA Mỹ Phần 1 - Tổng quan Chương trình MBA 2019 Mang lợi cơ hội việc làm với mức lương hấp dẫn Giúp bạn trả lời câu hỏi - có nên học MBA tại Việt Nam không? Khóa Học MBA & Chương Trình Đào Tạo Cao Học - Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh MBA - RMIT University MBA là gì? 3 hình thức học MBA phổ biến tại Việt Nam Học phí khóa học MBA online Học Mini MBA ở đâu tốt? Chất lượng, Uy tín MBA - Wikipedia tiếng Việt Top 5 Trường Đào tạo MBA tốt nhất tại Hà Nội -
Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi HƯỚNG DẪN HỌC SINH VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI, DẠNG CÂU CHUYỆN DÀNH CHO HỌC SINH GIỎI A. Phần mở đầu I. Tên đề tài Hướng dẫn học sinh viết bài văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện dành cho học sinh giỏi II. Lý do chọn đề tài Tôi về nhận công tác tại trường THCS Chu Văn An từ năm học 2007-2008 và đến năm học 2009 - 2010 được ban giám hiệu nhà trường tin tưởng giao cho nhiệm vụ bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi lớp 9 môn Ngữ văn. Từ đó đến nay bản thân tôi đã cố gắng không nhất là để không phụ lòng tin của ban giám hiệu; thứ hai là do áp lực vì từ trước đến nay thế mạnh của trường Chu văn An là có nhiều học sinh giỏi Toán và Anh văn, môn Văn rất ít được sự quan tâm của phụ huynh và cũng không được nhiều học sinh yêu thích, lựa chọn. Phải làm sao để thay đổi được điều này là trăn trở không chỉ của riêng giáo viên mà còn cả lãnh đạo nhà trường. Chính vì vậy khi biên soạn các chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi, tôi đã đưa vào một vấn đề mới so với kiến thức của các em học sinh bậc THCS “Hướng dẫn viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện”. Bởi lẽ qua nhiều năm tham gia công tác bồi dưỡng học sinh giỏi và nghiên cứu các đề thi, tôi nhận thấy đề dành cho đối tượng học sinh giỏi không chỉ đơn thuần kiến thức nhiều hơn so với kiến thức cơ bản được học ở bậc THCS mà còn được nâng ở tầm cao hơn tiếp cận với các dạng bài kiểm tra, bài viết ở bậc THPT. Nếu giáo viên chuẩn bị chu đáo cho các em điều này thì học sinh sẽ không lúng túng khi làm bài thi, gặp dạng đề mới. Và thực tế trong những năm qua khi gặp câu hỏi này trong đề thi, các em đã tự tin xử lý tốt và triển khai đúng hướng. Với 1 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi dạng đề Nghị luận xã hội qua một câu chuyện chứa nhiều ẩn ý, quả thật khó với học sinh lớp 9, nhưng với đối tượng là học sinh giỏi, các em có thể tiếp thu và làm bài tốt. Chính vì điều này mà qua nhiều năm bồi dưỡng học sinh giỏi, tôi đã từng bước điều chỉnh, rút kinh nghiệm để làm sao thực hiện được chuyên đề một cách hài hòa vừa cung cấp kiến thức và phương pháp làm bài cho học sinh vừa giúp các em phát huy được khả năng sáng tạo và cảm thụ một cách tốt nhất mà không máy móc, đơn điệu trong bài viết của mình. III. Mục đích của đề tài 1. Trước hết thực hiện đề tài “Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện” trong các tiết dạy là để học sinh bước đầu hiểu được cách làm bài Nghị luận xã hội dạng tư tưởng, đạo lý ở mức cao hơn so với các đề bài thông thường sau khi đã nắm được các bước cơ bản làm bài Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý theo chương trình của sách giáo khoa. 2. Đưa đề tài “Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện” với mục đích - Tạo tâm thế chuẩn bị tích cực cho học sinh khi tiếp cận với các dạng khó của đề thi học sinh giỏi. Và nếu như không gặp dạng câu này trong đề thi thì các em cũng có sự chuẩn bị tốt khi thi vào lớp 10 Chuyên Văn và sau này học tiếp ở bậc THPT. - Tạo điều kiện cho các em làm việc nhóm một cách hiệu quả, cùng nhau đóng góp ý kiến xây dựng bài trong nhóm cũng như tiếp thu những ý kiến của các thành viên khác để bổ sung kiến thức cho mình khi làm việc cá nhân. - Tạo ra các bài viết cảm thụ sâu sắc, phát huy được khả năng sáng tạo, cách nhìn nhận vấn đề của học sinh qua một câu chuyện để từ đó rút ra những vấn đề về tư tưởng xã hội một cách sâu sắc. IV. Nhiệm vụ của đề tài Việc đào tạo đội ngũ học sinh giỏi để đáp ứng cho trường Chuyên của tỉnh là nhiệm vụ mà người làm công tác bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 9 thật sự quan tâm. Chọn đề tài này là giáo viên đã đưa vào các vấn đề mới so với trình độ học sinh bậc 2 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi THCS để các em có thể tiếp cận được cái mới ở mức cao hơn hẳn xứng với tầm học sinh giỏi; để các em thỏa sức khám phá và thể hiện năng lực viết văn cũng như nhìn nhận vấn đề xã hội, cuộc sống xung quanh một cách thấu đáo mà không phải chỉ quanh quẩn với những dạng đề quen thuộc. V. Phương pháp nghiên cứu đề tài Từ thực tế công tác bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 9 trong nhiều năm nay, tôi nhìn thấy mình cần thay đổi phương pháp giảng dạy, đầu tư nhiều hơn cho bài dạy để không chỉ cung cấp kiến thức cho học sinh mà còn tạo ra hứng thú đối với các em thật sự yêu thích môn Văn nhất là các em học sinh giỏi. Mặt khác tôi muốn làm thay đổi suy nghĩ của một số phụ huynh và học sinh khi cho rằng môn Văn rất khó học, nhàm chán chỉ cần học tốt và dành nhiều thời gian cho các môn tự nhiên. VI. Phạm vi nghiên cứu đề tài - Đối tượng học sinh giỏi lớp 9 - Nội dung nghiên cứu Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện VII. Khẳng định tính mới của đề tài Đây là đề tài mà tôi thực hiện suốt nhiều năm qua. Điểm mới của đề tài là đưa vào dạng Nghị luận xã hội về vấn đề tư tưởng đạo lý những câu chuyện có giá trị về tư tưởng đạo lý để học sinh nhìn nhận đánh giá, rút ra vấn đề tránh theo lối mòn trong cảm thụ. Đây là dạng đề mới hoàn toàn so với mặt bằng chung của học sinh THCS. Mặt khác từ thực tế của ngành nói chung, trường THCS Chu Văn An nói riêng rất quan tâm và tạo mọi điều kiện từ vật chất đến tinh thần cho giáo viên toàn tâm, toàn ý dạy học nâng cao chất lượng của học sinh đã giúp tôi thực hiện ý tưởng của mình. B. NỘI DUNG I. Cơ sở khoa học Từ năm học 2007 – 2008, Đề án trường Tạo nguồn ra đời và thực hiện thí điểm ở trường Chu Văn An, tôi đã được tham gia giảng dạy từ năm đầu tiên và có nhiều năm liền giảng dạy đối tượng học sinh Tạo nguồn, học sinh giỏi lớp 9. Tôi nhận thấy 3 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi dạy học sinh giỏi có thuận lợi là trình độ các em ngang nhau, khả năng tiếp thu và vận dụng tốt; lại thêm ý thức học tập cao nên giáo viên đỡ vất vả hơn. Tuy nhiên bên cạnh đó, các em là học sinh giỏi nên đòi hỏi giáo viên phải không ngừng học tập nâng cao trình độ, cập nhật kiến thức, những đổi mới của ngành về phương pháp giảng dạy, về các kỹ thuật dạy học… làm sao để đem đến sự hứng thú cho học sinh vì những vấn đề cơ bản từ sách giáo khoa là chưa đủ, nhất là dạy đối tượng học sinh giỏi thì điều này lại càng quan trọng hơn. Giáo viên cần phải phát hiện các em cần điều gì, thiếu sót cái gì, phải đưa những kiến thức nào ngoài sách giáo khoa để nâng cao sự hiểu biết cho học sinh mà không quá dàn trải; phát hiện điểm mạnh, điểm yếu của từng em, khơi dòng cảm xúc giúp các em mở rộng tầm nhìn, bồi đắp tình yêu với thế giới văn chương…Đó chính là trách nhiệm của người làm công tác phát hiện và mài giũa những viên ngọc sáng - học sinh giỏi văn. II. Thực trạng lợi Nội dung áp dụng cho học sinh giỏi lớp 9. Các em là đối tượng học sinh giỏi, có ý thức học tập và quyết tâm cao trong việc chiếm lĩnh tri thức. Măt khác trong chương trình chính khóa các em đã nắm được phương pháp chung về dạng bài Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý nên khi triển khai dạng đề này ở mức nâng cao, giáo viên sẽ gặp thuận tiện vì học sinh sẽ nhanh chóng nắm bắt được vấn đề. 2. Khó khăn - Giáo viên + Chuẩn bị chuyên đề, tra cứu tìm nhiều mẩu chuyện có ý nghĩa giáo dục gắn với nội dung chương trình của bậc THCS, không quá dễ, cũng không quá khó đối với trình độ và nhận thức của các em. + Định hướng cho học sinh các bước cần thiết, đôn đốc, nhắc nhở học sinh thực hiện. + Góp ý và chỉnh sửa các sản phẩm làm theo nhóm, các sản phẩm của cá nhân. + Hướng dẫn cách viết từng đoạn và toàn bài. Đọc và nhận xét các bài làm hoàn chỉnh của học sinh; chỉ ra cụ thể ưu điểm, nhược điểm. 4 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi + Thời gian thực hiện dài và vấn đề cũng không dễ đòi hỏi giáo viên phải kiên nhẫn. + Thời lượng dành cho các tiết bồi dưỡng ít 2 tiết/tuần, trong khi khối lượng kiến thức cần cung cấp cho học sinh lại nhiều. - Học sinh + Đây là dạng đề khó, đòi hỏi các em phải thật đam mê môn học mới kiên nhẫn tìm tòi, suy nghĩ. + Trước khi có được bài làm hoàn chỉnh có chất lượng, học sinh phải thực hiện nhiều bước nghe hướng dẫn của giáo viên, hợp tác với các thành viên trong nhóm, làm việc cá nhân tại lớp và ở nhà, lập dàn ý, viết bài. + Là học sinh lớp 9, nên số lượng bài học trong lớp nhiều do đó việc dành thời gian cho các tiết học bồi dưỡng cũng hạn chế. + Yếu tố tâm lý đứng trước một cuộc đọ sức không hề dễ dàng kỳ thi Olympic hàng năm, thi vào lớp 10 Chuyên Văn nên các em phần nào cũng căng thẳng, lo âu. III. Nội dung Trình bày kinh nghiệm cho việc thực hiện đề tài Hướng dẫn học sinh viết bài văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện” 1. Chuẩn bị a. Học sinh - Nắm vững phương pháp làm bài Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý trong chương trình chính khóa. - Làm việc nhóm theo sự phân công của giáo viên; làm việc cá nhân tích cực; bảo đảm đúng thời gian. - Máy tính có kết nối mạng để gửi bài cho giáo viên khi làm bài ở nhà. b. Giáo viên - Đưa ra yêu cầu trước khi thực hiện chuyên đề + Nắm vững phương pháp làm bài Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý trong chương trình chính khóa để không mất nhiều thời lượng dành cho chuyên đề. + Tuân thủ về thời gian quy định khi làm bài, nộp bài. 5 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi + Có tinh thần hợp tác với các thành viên trong nhóm. + Chia sẻ với giáo viên khi gặp khó khăn, vướng mắc gặp trực tiếp, liên hệ qua điện thoại, qua email… + Hoàn thành các sản phẩm của nhóm, của cá nhân có chất lượng, không đại khái, qua loa. + Bài viết thu hoach cuối chuyên đề có chất lượng. - Chia nhóm cho học sinh thực hiện Mỗi nhóm hai học sinh. - Chuẩn bị các đề văn Nghị luận xã hội về vấn đề tư tưởng, đạo lý dạng câu chuyện; các dàn bài; một số bài văn mẫu của học sinh trong đội tuyển ở các năm trước. - Những bài tập thực hành tại lớp theo nhóm, bài về nhà dành cho cá nhân. - Chuẩn bị màn hình trình chiếu. - Thời gian thực hiện chuyên đề 10 tiết ở lớp 2. Tiến hành Giáo viên - Ghi tên chuyên đề lên bảng Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện. - Nêu mục đích, yêu cầu của chuyên đề. + Cung cấp khái niệm và dạng đề Nghị luận xã hội dưới dạng câu chuyện. + Học sinh biết nhận ra và biết cách lập dàn ý cho dạng đề này. + Bài thu hoạch cuối chuyên đề là một bài văn hoàn chỉnh, có chất lượng. - Các bước thực hiện Bước 1 Hướng dẫn phần lý thuyết và lập dàn bài mẫu 2 tiết * Thế nào là đề nghị luận xã hội dưới dạng câu chuyện? Loại đề Nghị luận xã hội về tư tưởng, đạo lý chỉ đưa ra câu chuyện chứa nhiều ẩn ý, không nêu vấn đề cần bàn luận cụ thể, người viết phải tự mình tìm ra ý nghĩa mà câu chuyện gửi gắm để bàn bạc, đưa ra lời nhận xét, đánh giá chính xác có chiều sâu. Ví dụ 1 Đừng thay đổi thế giới 6 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi Ngày xưa, có một vị vua trị vì vương quốc nọ rất thịnh vượng. Một hôm, ông quyết định vi hành đến những miền xa xưa của đất nước. Khi trở về cung điện, ông than phiền chân ông rất đau đớn vì lần đầu tiên đi một chuyến dài ngày như thế trên những con đường rất gồ ghề và lởm chởm đá vụn. Nhà vua ban lệnh cho mọi người phải phủ da thuộc trên khắp các con đường của vương quốc. Rõ ràng việc này cần hàng triệu bộ da bò và sẽ tiêu phí rất nhiều tiền của. Một hầu cận thông minh, dũng cảm tâu với vua “Sao bệ hạ lại dùng tiền một cách không cần thiết như thế? Sao bệ hạ không đo cắt một miếng da vừa mới chân mình?” Nhà vua rất ngạc nhiên nhưng rồi ông cũng chấp nhận gợi ý của người hầu cận, làm một đôi giày cho riêng mình.” Hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý nghĩa rút ra từ câu chuyện trên. Nguồn Internet Ví dụ 2 Cho văn bản Nơi dựa Người đàn bà nào dắt đứa nhỏ đi trên đường kia? Khuôn mặt trẻ đẹp chìm vào những miền xa nào… Đứa bé đang lẫm chẫm muốn chạy lên, hai chân nó cứ ném về phía trước, bàn tay hoa hoa một điệu múa kỳ lạ. Và cái miệng nhỏ líu lo không thành lời, hát một bài hát chưa từng có. Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững kia lại chính là nơi dựa cho người đàn bà kia sống. Người chiến sĩ nào đỡ bà cụ trên đường kia? Đôi mắt anh có cái ánh riêng của đôi mắt đã nhiều lần nhìn vào cái chết. Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh, bước từng bước run rầy. Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp nhăn chứa đựng bao nỗi cực nhọc gắng gỏi một đời. Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho người chiến sĩ kia đi qua những thử thách. Nguyễn Đình Thi, Tia nắng, NXB Văn học Hà Nội, 1983 Từ ý nghĩa văn bản trên, hãy trình bày suy nghĩ của em. Nguồn Đề thi Tuyển sinh lớp 10 THPT Chuyên năm học 2010 -2011, TPHCM 7 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi * Phương pháp làm bài - Tìm hiểu đề và tìm ý Học sinh đọc kỹ đề để tìm ra ý nghĩa, tư tưởng đạo lý chính xác từ câu chuyện và định hướng làm bài. - Xác định kiểu bài Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý - Lập dàn ý dàn bài chung giáo viên lưu ý học sinh đây là dạng đề Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý nên sẽ triển khai dàn ý theo hướng đề này nhưng cần lưu ý bàn bạc vấn đề nhưng không thoát ly nội dung câu chuyện, mà vấn đề bàn bạc phải dựa trên cái nền tư tưởng mà câu chuyện đặt ra. 1 Phần mở bài - Nêu vấn đề tư tưởng, đạo lý được rút ra từ câu chuyện. - Giới thiệu câu chuyện, dẫn vào bài. 2 Thân bài - Giải thích ý nghĩa câu chuyện. - Phân tích nguyên nhân vấn đề xuất phát từ câu chuyện + Phân tích các nguyên nhân + Dẫn chứng minh họa Lấy ví dụ từ câu chuyện và ví dụ từ thực tế cuộc sống - Bàn bạc, mở rộng vấn đề + Vấn đề mà câu chuyện đề cập có ý nghĩa như thế nào trong đời sống? + Phê phán những hành vi lệch lạc không đúng hoặc ca ngợi những hành động đáng khen. 3 Kết bài - Khẳng định lại vấn đề tư tưởng, đạo lý mà câu chuyện đặt ra. - Nêu bài học rút ra cho bản thân từ vấn đề đã bàn bạc. * Lưu ý Như vậy phần quan trọng ở đây là học sinh phải nắm được chính xác ý nghĩa mà câu chuyện đề cập, và khi triển khai vấn đề không được thoát khỏi ý nghĩa câu chuyện – đây là phần mà học sinh hay mắc lỗi nhiều nhất. Thường thường, các em tìm được ý nghĩa câu chuyện và nêu vấn đề ở đề bài, nhưng đến phần thân bài các em chỉ lo giải quyết vấn đề tư tưởng, đạo lý tìm được mà hoàn toàn quên bẵng câu chuyện đã cho ở trên. Do đó thực hiện chuyên đề này, từng bước giáo viên giúp các em tìm ra vấn đề chính xác, quen thao tác làm bài. * Dàn bài mẫu Giáo viên hướng dẫn học sinh lập hai dàn ý để làm mẫu Ví dụ 1 Đừng thay đổi thế giới đã nêu ở trên 1 Mở bài Nêu vấn đề Bàn về mối quan hệ giữa cái tôi và cái ta trong đời sống của mỗi con người từ câu chuyện Đừng thay đổi thế giới. 8 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi Đánh giá chung của người viết về ý nghĩa vấn đề. 2 Thân bài - Xác định ý nghĩa nội dung câu chuyện + Qua câu chuyện về vị vua, người kể muốn bàn về việc con người trong cuộc sống hãy vì người khác mà thay đổi bản thân mình. + Bàn mặt tích cực và tiêu cực về cái tôi trong bản thân mỗi người cái tôi mang phong thái riêng; cái tôi vị kỷ. - Bình Vì sao để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, con người không nên buộc người khác thay đổi mà hãy thay đổi bản thân? + Cái tôi của mỗi người là đáng quý, gắn cái tôi với lợi ích của cộng đồng là điều đáng trân trọng. Dẫn chứng từ câu chuyện vị vua đã từ bỏ cái tôi của mình, chấp nhận lời đề nghị của viên cận thần khi làm cho mình đôi giày mà không phải là trải da suốt đoạn đường ông đi kinh lý. + Thay đổi bản thân không phải là điều dễ dàng, thay đổi vì người khác lại càng khó khăn hơn. Nhưng con người không phải là một sinh thể riêng lẻ. Sự tồn tại và phát triển của mỗi cá nhân đều mang dấu ấn cộng đồng. + Vì người mà thay đổi bản thân là nhân cách, là đạo đức, là sự cao cả trong sứ mệnh làm người. Dẫn chứng từ cuộc sống thực tế bằng sự hiểu biết của học sinh - Luận + Thay đổi bản thân nhưng không được đánh mất mình. Đó là lòng tự trọng. + Nêu cuộc sống cá nhân có lúc nào đó, đã thay đổi bản thân vì ai và vì cái gì chưa? + Bài học rút ra từ câu chuyện là gì? 3 Kết bài - Tiếp nhận có chọn lọc những ý nghĩa bài học từ câu chuyện mang tính giáo huấn lựa chọn một cách sống tích cực tốt mình, đẹp người. - Rút ra bài học cho mình. Ví dụ 2 Nơi dựa đã nêu ở trên 1 Mở bài - Trong cuộc sống mỗi con người đều cần có một nơi dựa. - Giới thiệu câu chuyện, vào bài. 2 Thân bài - Giải thích + Nơi dựa là nơi để cho mọi người nương tựa, là nơi tiếp cho họ sức mạnh, niềm tin, sức mạnh, động lực sống, nơi mang lại cảm giác ấm áp, bình yên.. + Ở biểu hiện bên ngoài người phụ nữ là nơi dựa cho cậu bé, bà cụ cũng là nơi dựa cho người chiến sĩ. Nhưng biết đâu đứa bé cũng chính là nguồn sống của người mẹ, và người chiến sĩ vững vàng được lại là nhờ vào tình yêu thương của bà cụ. 9 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi - Ý nghĩa gợi ra từ câu chuyện + Có những nơi dựa khác nhau những người thương yêu; những kỷ niệm có giá trị thiêng liêng; những không gian, vật chất cụ thể; ưu điểm, mặt mạnh của bản thân. + Nơi dựa giúp con người cảm thấy bình yên, thanh thản, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, có động lực phấn đấu, vươn lên… Dẫn chứng từ câu chuyện + Ai cũng cần có chỗ dựa và mỗi người đều có thể là nơi dựa cho người khác. Dẫn chứng từ cuộc sống hoặc chính từ bản thân mình - Phê phán những người sống chỉ biết dựa dẫm, lệ thuộc vào người khác hoặc những người chọn những nơi dựa không tốt. 3 Kết bài - Cần trân trọng những nơi dựa tốt đẹp mà mình có được, đồng thời cũng là nơi dựa ý nghĩa cho người khác. - Bản thân rút ra bài học gì từ câu chuyện. Bước hai Hướng dẫn phần thực hành lập dàn ý theo nhóm 4 tiết Sau khi đã hướng dẫn đề mẫu cho học sinh tham khảo ít nhất hai đề, giáo viên sẽ cho các em làm dàn ý theo nhóm. Mục đích của bước này là các em cùng làm việc với nhau đọc mẩu chuyện, thảo luận tìm ra vấn đề tư tưởng, đạo lý từ câu chuyện; tìm ý, các dẫn chứng cần sử dụng; lập dàn ý hoàn chỉnh. Sau khi hoàn thành một đề, các nhóm sẽ nộp bài, giáo viên sửa dàn ý cho từng nhóm, nhận xét, góp ý những điểm nào còn thiếu sót cũng như phát hiện những ý sáng tạo của học sinh để động viên kịp thời. Sau đó các em tiếp tục cùng nhau lập một số dàn ý khác hoàn thiện hơn sau khi đã được rút kinh nghiệm, vì bài đầu tiên lúc nào cũng sẽ có nhiều sai sót. Một ví dụ về dàn bài của nhóm sau khi đã thảo luận Đề Em suy nghĩ gì về đoạn thư sau đây được xem là của tổng thống Mỹ - Abraham Lincoln gửi thầy hiệu trưởng ngôi trường con trai mình đang học “Xin hãy giúp cho cháu thấy được thế giới kỳ diệu của sách. Nhưng cũng hãy cho cháu có đủ thời gian lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong ánh nắng và những bông hoa nở ngát bên đồi xanh.” Nguồn 162 Đề và bài văn hay, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội Dàn bài của nhóm Nguyễn Thanh Tâm và Nguyễn Thanh Hải lớp 9/8 đội tuyển học sinh giỏi Văn trường Chu Văn An năm học 2015 – 2016 10 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi 11 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi 12 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi Bước 3 Lập dàn ý của cá nhân 4 tiết Khi việc làm theo nhóm đã thuần thục hai đến ba bài, các em đã nắm bắt được vấn đề, giáo viên sẽ cho cá nhân tự lập dàn ý. Mục đích của bước này là đánh giá khả năng tiếp thu, năng lực của từng em một cách chính xác. Làm cá nhân có thể cho các em làm một số đề tại lớp, còn lại có thể giao bài về nhà vì thời gian ở lớp không có nhiều. Sau đó giáo viên sẽ sửa bài cho các em. Khi thực hiệc đề tài này, giáo viên không vội cho các em viết bài ngay mà tập trung làm kỹ phần lập dàn ý để các em nắm vững và nhuần nhuyễn các thao tác; bởi vì ở chuyên đề Rèn kỹ năng diễn đạt trước đó, học sinh đã được tập thực hành viết đoạn văn nên năng lực viết của các em đã được rèn giũa. Ở chuyên đề này giáo viên kiên nhẫn cho các em lập dàn ý, chủ yếu là tập cho các em nhìn nhận vấn đề chính xác, mới bắt đầu cho các em viết bài vì đã có sẵn dàn bài nên việc triển khai thành bài văn không khó lắm đối với các em. Bên cạnh đó thời lượng dành cho việc ôn tập không nhiều nên ngoài hai tiết/tuần học tại trường, giáo viên thường tự bố trí thêm giờ để bồi dưỡng cho các em hoặc thầy trò trao đổi qua điện thoại, qua mail. Giáo viên luôn sẵn sàng chia sẻ và sửa bài cho các em bất cứ lúc nào ngoài thời gian ở lớp. Một ví dụ về dàn bài học sinh cá nhân Đề Những vết đinh Một cậu bé có tính hay nổi nóng. Một hôm, cha cậu đưa cho cậu một túi đinh và bảo “Mỗi khi con nổi nóng với ai đó thì hãy đóng một cái đinh lên hàng rào gỗ.” Ngày đầu tiên, cậu bé đã đóng tất cả 37 cái đinh lên hàng rào. Nhưng vài tuần sau, cậu đã tập kiềm chế và số lượng đinh đóng lên hàng rào ngày một ít đi. Đến một hôm, cậu đã không nổi nóng một lần nào trong suốt cả ngày. Cậu đến thưa với cha và ông bảo “Tốt lắm, bây giờ nếu sau mỗi ngày con không hề nổi giận với ai, con hãy nhổ một cái đinh ra khỏi hàng rào.” Ngày lại ngày trôi qua, đến một hôm, cậu bé vui mừng tìm cha và hãnh diện bảo rằng đã không còn một cái đinh nào trên hàng rào nữa. Cha cậu liền đến bên hàng rào, nhỏ nhẻ nói với cậu “Con đã làm rất tốt, nhưng con hãy nhìn những lỗ đinh còn để lại trên hàng rào. Hàng rào đã không còn như xưa nữa rồi. Nếu con nói điều gì trong cơn giận dữ, những lời nói ấy cũng như vết đinh này, chúng để lại những vết thương khó lành trong lòng người khác. Cho dù sau đó con có xin lỗi bao nhiêu lần đi nữa, vết thương đó vẫn còn lại mãi.” Trích Quà tặng cuộc sống, NXB Trẻ TPHCM,2003 Suy ngẫm của em về câu chuyện trên. Nguồn Đề thi lớp 10 THPT Chuyên Hùng Vương 13 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi Dàn ý của em Thái Trần Ngọc Bình hiện là học sinh lớp Chuyên văn trường THPT Chuyên Hùng Vương năm học 2015 – 2016 14 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi 15 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi Bước 4 Viết bài văn Thời gian 60 phút Sau khi học sinh lập được một số dàn ý tương đối chính xác về ý nghĩa tư tưởng, đạo lý mà câu chuyện gửi gắm, giáo viên sẽ cho các em thực hành viết một bài văn hoàn chỉnh mà các em đã lập dàn ý từ trước, các em có thể tùy chọn một đề bài mà các em tâm đắc nhất. Ở đây giáo viên không cho các em thực hành viết từng đoạn mà viết luôn một bài vì qua suốt một quá trình được học bồi dưỡng, năng lực viết văn của các em tương đối ổn định. Trọng tâm của đề tài này là các em phải phát hiện ra vấn đề và đánh giá vấn đề không chỉ ở mức độ đủ mà còn phải có chiều sâu. Mặt khác dành thời lượng 60’ viết bài là để các em tập làm quen với thời gian chính xác khi làm bài thi thường thường câu hỏi về Nghị luận xã hội trong đề thi chiếm khoảng 30% tổng số điểm, nên thời lượng làm bài cũng phải được tính toán, nếu không chuẩn bị trước cho các em thì khi gặp dạng đề này các em sẽ lúng túng mất thời gian Một ví dụ về bài viết nghị luận về câu chuyện Nơi dựa Bài làm của em Nguyễn Thanh Tâm, đội tuyển học sinh giải văn 2015-2016 16 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi 17 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi 18 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi 19 Nguyễn Phương Thu, THCS Chu Văn An - Hướng dẫn học sinh viết văn Nghị luận xã hội, dạng câu chuyện học sinh giỏi Bước 5 Bài thu hoạch cuối chuyên đề 60’ Kết thúc chuyên đề Giáo viên sẽ cho đề bài là một câu chuyện hoàn toàn mới mà các em chưa lập dàn ý và dành thời lượng 60’cho bài kiểm tra cuối chuyên đề. Mục đích là để đánh giá một cách chính xác khả năng nhìn nhận của học sinh khi gặp một đề hoàn toàn mới, năng lực viết văn nghị luận xã hội trong một khoảng thời gian nhất định tương ứng với khoảng thời gian làm bài thi của học sinh. Ví dụ Đề Đọc bài thơ sau đây Mùa đông đang đến gần Những bầy chim bắt đầu thấy lạnh Rủ nhau bay về phương Nam lẩn tránh Dù suốt mùa hè ca ngợi quê hương Chỉ có đại bàng vẫn ngồi im Lặng lẽ nhìn những hàng cây trút lá Khi quê hương gặp những ngày băng giá Đại bàng không bỏ bay đi. Gamazatop Em hãy viết bài văn ngắn khoảng một trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về ý nghĩa được gợi ra từ bài thơ trên. Nguồn Đề thi học sinh Giỏi năm 2011-2012,Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương Bài làm của em Nguyễn Hồng Yến giải ba môn Văn cấp tỉnh 2012 – 2013 20
1. Các dạng đề thi NLXH trong đề thi học sinh giỏia. Nghị luận về một tư tưởng, đạo Nghị luận về một hiện tượng trong đời Nghị luận về một số vấn đề NLXH được rút ra từ các tác phẩm văn học, tác phẩm nghệ thuật. Các dạng đề thi nghị luậ xã hội NLXH trong đề thi học sinh giỏi Nghị luận xã hội trong đề thi học sinh giỏi là kiểu bài hướng tới phân tích, bàn bạc về các vấn đề liên quan đến các mối quan hệ của con người trong đời sống xã hội thuộc những kiểu đề khó, đề mở đòi hỏi học sinh phải có nhiều kỹ năng, thao tác trong phân tích và lập luận làm sáng rõ vấn đề. Để viết được một bài văn nghị luận xã hội hay trong đề thi học sinh giỏi yêu cầu học sinh phải có sự giao thoa về cảm xúc và lý trí giúp cho bài văn nghị luận không trở nên khô cứng, giáo điều mà vẫn sắc bén về lý lẽ, hợp lí về lập luận, dẫn chứng. Đặc biệt để có thể viết đúng, trúng vấn đề, bên cạnh kĩ năng, kiến thức cũng rất đề cao đến sự sáng tạo, hiểu biết riêng của người viết tạo được chất riêng, độ sâu, độ lắng trong bài viết của học sinh giỏi. Trong nhiều năm trở lại đây, nghị luận xã hội là kiểu bài bắt buộc trong đề thi học sinh giỏi các cấp. Và trong đề thi học sinh giỏi cấp quốc gia, bài văn nghị luận xã hội thường chiếm 2/5 số điểm của bài thi. 1. Các dạng đề thi NLXH trong đề thi học sinh giỏi a. Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí. * Khái niệm Đây là một dạng đề nói về một tư tưởng đạo lí, triết lí nhân văn, câu nói mang tính nhận thức, mối quan hệ về gia đình, xã hội, một số tính cách thể hiện các phẩm chất của con người. * Đề tài hướng tới Lí tưởng sống của thanh niên hiện nay, mục đích sống và học tập, các đức tính của con người tính trung thực, sự dũng cảm, lòng khiêm tốn, lòng bao dung, đức tính kiên trì, ý chí nghị lực vươn lên trong cuộc sống, lí tưởng sống ; các mối quan hệ gia đình tình mẫu tử, chữ hiếu, sự vô tâm thờ ở của cha mẹ với con cái ; mối quan hệ của xã hội tình bạn, tình quê hương ; đạo lí ăn quả nhớ kẻ trồng cây, uống nước nhớ nguồn…. Đối với học sinh trong nhà trường phổ thông do tâm lý lứa tuổi và nhận thức nêu những vấn đề đặt ra để bàn luận không phải là những vấn đề phức tạp lớn lao mà chỉ là những khía cách đạo đức tư tưởng tình cảm gắn liền với cuộc sống hàng ngày như tình cảm quê hương, gia đình, ý thức trách nhiệm, tinh thần học tập phương pháp nhận thức… Những vấn đề này có thể đặt ra một cách trực tiếp nhưng thường là được gợi mở qua một câu danh ngôn tục ngữ, ca dao, câu nói của các bậc hiền triết, các lãnh tụ, các nhà văn hóa khoa học, nhà văn nổi tiếng… Trong các đề dành cho học sinh giỏi, dạng đề này thường được đặt ra với những cách hỏi khá phong phú, nội dung tư tưởng đạo lí có thể quen thuộc hoặc mới mẻ, nhưng thường đòi hỏi học sinh có độ “nhạy”, tinh nhất định để xác định trúng được vấn đề. * Các bước làm bài Đối với dạng đề nghị luận về một tư tưởng đạo lí để giải quyết vấn đề cần lưu ý cách học sinh xem xét nó từ nhiều góc độ. Cách đơn giản nhất là đặt ra đặt ra và trả lời những câu hỏi. Sau đây là một số dạng câu hỏi chính – Vấn đề đó là gì? – Vấn đề đó có những biểu hiện cụ thể như thế nào? – Vì sao lại như thế? – Như thế thì có ý nghĩa gì với cuộc sống, với con người, với bản thân? Từ việc đặt ra và trả lời các câu hỏi có thể hình dung một bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí cần được triển khai theo 3 bước cơ bản sau – Giải thích, cắt nghĩa – Lý giải bình luận, chứng minh – Đánh giá * Một số đề bài ví dụ Đề 1 Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận bày tỏ suy nghĩ của mình về câu nói của Jean Paul Pougala “Cuộc sống như một cuốn sách kẻ điên rồ giở qua nhanh chóng, người không ngoan vừa đọc vừa suy ngẫm, vì biết rằng mình chỉ đọc một lần”. Đề 2 Trong bài thơ số 27, tập “Người làm vườn” của Tagore, có một câu thơ tác giả đã mượn hình ảnh hoa sen để gửi gắm vào đấy một triết lý cuộc sống “Thà làm một bông hoa sen nở khi thấy mặt trời rồi mất hết tinh nhụy còn hơn giữ nguyên hình nụ búp trong sương lạnh vĩnh cửu của mùa đông” Đề 3 “Thỉnh thoảng chúng ta vẫn gặp những người tự cho mình quyền được phán xét người khác theo một định kiến có sẵn. Những người không bao giờ chịu chấp nhận sự khác biệt. Đó không phải là điều tồi tệ nhất. Điều tồi tệ nhất là chúng ta chấp nhận buông mình vào tấm lưới định kiến đó. Cuộc sống của ta nếu bị chi phối bởi định kiến của bản thân đã là điều rất tệ, nên nếu bị điều khiển bởi định kiến của những người khác hẳn còn tệ hơn nhiều”. Trích Nếu biết trăm năm là hữu hạn, Phạm Lữ Ân, Nxb Hội nhà văn, 2013, Suy nghĩ của anh/chị về vấn đề được đề cập trong đoạn trích trên? b. Nghị luận về một hiện tượng trong đời sống. * Khái niệm Là dạng đề đề cập tới các hiện tượng phổ biến trong cuộc sống, các hiện tượng đó có thể là tích cực hoặc tiêu cực nhưng nó trực tiếp ảnh hưởng và thường xuyên xảy ra trong cuộc sống hiện nay.. * Đề tài thường hướng tới An toàn giao thông, tệ nạn xã hội, bạo lực học đường, ô nhiễm môi trường, trung thực trong thi cử, nạn vứt rác bừa bãi, hiến máu nhân đạo, nghiện game, nghiện internet, lối sống ảo, lối học hình thức đối phó, dịch bệnh, vô cảm, những vấn đề nảy sinh hay cần thiết trong thời đại các vấn đề đảm bảo về đạo đức, văn hóa, giữ gìn nét đẹp nhân cách, phẩm giá, tâm hồn con người, giữ gìn và phát huy mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người trong đời sống hiện nay. Khác với dạng đề bàn về một tư tưởng đạo lý, dạng đề này thường nêu lên một hiện tượng có thật trong đời sống xã hội. Đó có thể là một hiện tượng tích cực, nhưng cũng có thể là một hiện tượng tiêu cực trong xã hội, hoặc một hiện tượng có cả hai mặt tích cực lẫn tiêu cực. Do đó, đòi hỏi người viết bằng nhận thức của bản thân thể hiện được chủ kiến của mình, bằng phân tích và lập luận để ca ngợi và biểu dương cái đẹp, cái tốt, cái thiện chân, thiện, mỹ và lên án, vạch trần cái xấu, cái ác, cái phi nhân… Tất nhiên những hiện tượng đời sống nêu trong các đề văn dạng này vừa phải gần gũi với tuổi trẻ học đường vừa có ý nghĩa lớn lao đối với cả cộng đồng dân tộc và thế giới. * Các bước tiến hành – Khái niệm hiện tượng hiện tượng đó là gì? – Thực trạng của hiện tượng biểu hiện cụ thể, các mặt tích cực, tiêu cực của hiện tượng – Hậu quả, tác hại của hiện tượng đó nếu là hiện tượng tiêu cực – Nguyên nhân của việc xảy ra hiện tượng đó là gì? – Biện pháp khắc phục, xử lí thế nào? – Liên hệ bản thân. * Một số đề bài ví dụ Đề 1 Nhân dịp Quốc tế Phụ nữ 8/3/2009 , Tổng thư kí Liên hợp quốc Ban-ki-mun tuyên bố “Bạo lực đối với phụ nữ nữ là một tội ác ghê tởm”. Suy nghĩ của anh/chị về vấn đề này ? Đề 2 “Vào đại học có phải là con đường tiến thân duy nhất của tuổi trẻ ngày nay?”. Suy nghĩ của anh/chị về vấn đề trên. Đề 3 Có ý kiến cho rằng “Con người từng ngày thay đổi công nghệ nhưng chính công nghệ cũng đang thay đổi cuộc sống của con người”. Viết bài văn nghị luận bàn về ý kiến trên. Đề 4 Con người và tự nhiên, ai đang làm chủ thế giới này? c. Nghị luận về một số vấn đề NLXH được rút ra từ các tác phẩm văn học, tác phẩm nghệ thuật. * Khái niệm Đây là dạng đề về một vấn đề xã hội, một triết lí nhân văn sâu sắc nào đó được rút ra từ trong tác phẩm văn học, tác phẩm nghệ thuật. Vấn đề xã hội này có thể học sinh đã được học ở trong chương trình sách giáo khoa của mình hoặc trích trong các mẫu báo, tài liệu khoa học nào đó. * Đề tài hướng tới Các vấn đề xã hội sâu sắc, nhân văn từ trong tác phẩm văn học như lòng yêu nước, mục đích sống, trách nhiệm của thanh niên trong xã hội hiện nay, ý chí nghị lực trong cuộc sống, đức tính khiêm tốn, lí tưởng sống,.. * Các bước được tiến hành theo cấu trúc sau Bước 1 Tóm tắt, giải thích, nêu nội dung chính của vấn đề xã hội đặt ra. Bước 2 Nghị luận xã hội, tiến hành các thao tác nghị luận xã hội bình thường tùy thuộc xem đó là tư tưởng đạo lí hoặc hiện tượng đời sống. * Một số đề bài ví dụ Đề 1 Từ cảm nhận về cảnh tượng người đàn bà hành chài bị chồng đánh trên bãi biển trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu, anh/chị hãy bàn về nạn bạo hành gia đình. Đề 2 Trong đoạn trích “Đất nước” trường ca “Mặt đường và khát vọng” có những câu thơ “Em ơi em đất nước là xương máu của mình Phải biết gắn bó và san sẻ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở Làm nên đất nước muôn đời…” Theo anh/chị nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm muốn gửi tới thế hệ trẻ thông điệp gì qua đoạn thơ trên ? Hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của mình về vai trò của gia đình với cuộc sống của mỗi con người. Đề 3 “Đừng đố kị cũng đừng hợm hĩnh Bạn tôi ơi hãnh diện làm chủ bản thân Tự dưới thấp hãy nhìn thông cao vợi Nhìn mây trời Chứ không phải nhìn thế nhân Còn nếu bạn giữa vinh quang chói lọi Hãy tự mình vượt qua nó bạn ơi Tự trên cao hãy nhìn xuống suối Xuống cỏ hoa chứ không phải con người” Vô đề, Pimen Panchenko Đoạn thơ trên gợi cho anh chị suy nghĩ gì về cách mỗi con người nhìn thấy chính mình? Đề 4 LÀM NGƯỜI “Ngồi thì co đứng thì thẳng làm người thật khó” Lời người Dáy để trở thành một người biết sinh con đẻ cái như thế chưa khó để trở thành người biết ăn ngon mặc đẹp như thế cũng chưa khó để trở thành một người giàu có như thế vẫn chưa khó để trở thành một người sống lâu trăm tuổi như thế cũng vẫn chưa khó vậy làm người khó nhất là gì? nghĩ đi nghĩ lại nghĩ gần nghĩ xa nghĩ cao nghĩ thấp nghĩ hẹp nghĩ rộng có người đẹp ngoài mà xấu trong có người xấu ngoài mà đẹp trong có người già mà vẫn trẻ có người trẻ mà đã già có người sống mà đã chết có người chết mà vẫn sống làm người khó nhất là sống! Lò Ngân Sủn- Người trên đá, NXB Văn hóa- dân tộc, 2000, Suy nghĩ của anh chị về thông điệp tác giả gửi gắm trong bài thơ trên?
mở bài nghị luận xã hội học sinh giỏi
